رصد شاخص مدیران خرید از بخش صنعت در شهریور سال جاری نشان از آن دارد که بعد از ۲ ماه پیاپی رکود فعالیت‌ها، روند بهبود در فعالیت‌های بخش صنعت نمایان شده است.

بر اساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت در شهریورماه عدد ۵۷.۶ به‌دست آمده است. هرچند روند بهبود برای بنگاههای صنعتی در شهریور سال جاری ثبت شده با این ‌حال همچنان حدود نیمی از شرکت‌کنندگان وضعیت را مانند ماه قبل ارزیابی می کنند.

روایت مرکز پژوهش‌های اتاق ایران از شامخ بخش صنعت بیانگر آن است که در بین زیرشاخص‌های اصلی بخش صنعت، فقط شاخص موجودی مواد اولیه عدد زیر ۵۰ را به ثبت رسانده و سایر زیرشاخص‌ها بالای ۵۰ بوده‌اند که این خود نشان از بهبود وضعیت بنگاههای صنعتی دارد. رصد شاخص مدیران خرید بخش صنعت در شهریورماه همچنین حکایت از آن دارد که در همه رشته فعالیت‌های صنعتی به‌جز صنایع نساجی و پوشاک و چرم، عدد شاخص کل صنعت بالای ۵۰ ثبت شده است.

در جریان استخراج شاخص مدیران خرید، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ باشد، نشان دهنده این است که اقتصاد به سمت توسعه در حرکت است. اما اگر هر رقمی کمتر از ۵۰ باشد، به معنی قرار گرفتن اقتصاد در مسیر انقباض و رکود است.

وضعیت شاخص های بخش صنعت

براساس ارزیابی هاص صورت گرفته در میان شاخص های بخش صنعت، شاخص مقدار تولید محصولات در شهریورماه با عدد ۶۱.۹۶  بیشترین مقدار خود را طی ۴ ماه اخیر به ثبت رسانده است. افزایش این شاخص به دلیل بازگشایی صنایع بعد از تعطیلات ناشی از پیک پنجم کرونا بوده است.

از سوی دیگر شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در شهریورماه ۵۸.۹۳  افزایش داشته است که طی ۴ ماه اخیر به بیشترین مقدار خود رسیده است. البته در این خصوص فعالان اقتصادی با کاهش قدرت خرید مشتریان و کمبود شدید نقدینگی آن‌ها مواجه هستند.

رصد شاخص مدیران خرید از بخش صنعت همچنین نشان دهنده آن است که شاخص موجودی مواد اولیه در شهریورماه عدد ۴۸.۷۵ بوده که برای چهارمین ماه پیاپی همچنان روند کاهشی داشته است هرچند شدت کاهش آن نسبت به ماه قبل اندکی کاهشی شده است. افزایش شدید قیمت مواد اولیه و نوسانات نرخ ارز، دلیل اصلی کمبود مواد اولیه در بخش صنعت است. از سوی دیگر بسیاری از مواد اولیه داخلی با افزایش قیمت شدید همراه بوده‌اند. (برخی از صنایع مانند پتروشیمی‌ها قیمت فروش محصولات خود را به‌شدت افزایش داده‌اند که صنایع وابسته در تأمین مواد اولیه داخلی با مشکل روبرو شده‌اند.)

اما در میان شاخص ها می توان گفت شاخص قیمت خرید مواد اولیه ار جمله شاخص هایی است که تاثیر بسیاری در تولید دارد. این شاخص در شهریور ۷۹.۷۳ بوده و همچنان به ‌شدت در حال افزایش است به‌خصوص که افزایش نرخ ارز از یک‌سو و افزایش شدید قیمت مواد اولیه داخلی از سوی دیگر بر این روند افزایشی تأثیرگذار بوده است. اما به علت کاهش سطح عمومی تقاضا و کمبود نقدینگی از سوی مشتریان، تولیدکنندگان، قیمت فروش محصولات تولید شده  ۵۶.۰۷  را متناسب با افزایش قیمت مواد اولیه افزایش نداده‌اند.

از سوی دیگر ارزیابی های صورت گرفته نشان دهنده آن است که شاخص میزان صادرات کالا (۵۱.۳۶) با اندکی افزایش طی ۶ ماه اخیر به بیشترین مقدار خود رسیده است. اگرچه شاخص صادرات در صنایع لاستیک و پلاستیک، صنایع شیمیایی و پوشاک و چرم به‌شدت کاهش یافته است و به اعتقاد فعالان این حوزه افزایش شدید قیمت مواد اولیه توان رقابت با سایر کشورها را از آن‌ها گرفته است.

یکی دیگر از شاخص های مورد ارزیابی به شاخص میزان فروش محصولات مربوط می شود این شاخص در شهریورماه به عدد ۵۸.۱۹ رسید و نسبت به تیر و مردادماه که با افت شدید (به دلیل تعطیلات کرونا و تغییرات فضای سیاسی کشور) روبرو شده بود مجدداً بهبود یافت،  اما همچنان بسیاری از تولیدکنندگان از کمبود شدید نقدینگی شکایت دارند که در تأمین مواد اولیه آن‌ها را دچار مشکل کرده است. در شهریورماه شاخص میزان فروش محصولات به ترتیب در صنایع چوب، کاغذ و مبلمان بیشترین و در صنایع فلزی کمترین مقدار را داشته است.

به‌طورکلی در شهریور همان‌طور که شاخص انتظارات ماه قبل نشان می‌داد شاخص مدیران خرید افزایش یافته و تولیدکنندگان در بخش صنعت بعد از رکود شدید فعالیت‌ها در تیر و مرداد، مجدداً فعالیت‌های خود را از سر گرفتند و دلیل اصلی افزایش شاخص نیز بیشتر ناشی از همین موضوع است. افزایش شدید نرخ ارز، افزایش قیمت مواد اولیه داخلی و خارجی کمبود شدید نقدینگی در اکثر صنایع تولیدکنندگان را با چالش کمبود نقدینگی و مواد اولیه روبرو کرده است که تأثیر مستقیم بر بازار کالاهای صادراتی خواهد داشت.

رونمایی از مشکلات اصلی

ارزیابی صورت گرفته نشان دهنده آن است که هرچند در شهریور ماه شاهد بهبود بسیاری از شاخص های بخش صنعت بوده ایم اما در این ماه مشکلاتی نیز وجود داشته که مورد توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته است. در این خصوص می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- به گزارش اقتصادنیوز ؛افزایش شدید قیمت مواد اولیه توسط پتروشیمی‌ها: این عامل موجب شده تا صنایع پایین‌دستی مانند لاستیک و پلاستیک را با هزینه بالای تولید روبرو کرده به‌طوری‌که امکان رقابت در بازارهای صادراتی را از آن‌ها گرفته است و با ادامه روند ممکن است بازار صادرات ایران در این حوزه به‌کلی از بین رود در این خصوص می توان به صنعت (لاستیک و پلاستیک) اشاره کرد.

2- افزایش شدید قیمت مواد اولیه و کمبود نقدینگی: براساس ارزیابی های صورت گرفته این نکته نمایان می شود که با  افزایش قیمت حامل‌های انرژی، قابل پیش‌بینی نبودن قیمت مواد اولیه، دریافت مطالبات به‌صورت چک، بسیاری از تولیدکنندگان را با مشکل روبرو کرده است.  

3- از سوی دیگر افزایش قیمت حامل‌های انرژی از یک‌سو و افزایش قیمت مواد اولیه فولادی از سوی دیگر باعث شده تا قیمت تمام‌شده تولید بالا رود و توان رقابت در بازارهای صادراتی وجود نداشته باشد که در این خصوص می توان به (صنایع فلزی) اشاره کرد.

4- به گفته فعالان اقتصادی در مدت زمان مورد بررسی مواد اولیه داخلی با افزایش قیمت بالایی همراه بوده این در حالی که نقدینگی و تقاضا روند رو به پایین داشته است، از سوی دیگر حمایت از صادرات در زمینه افزایش قیمت‌ها صورت نمی‌گیرد و تولیدکنندگان به دلیل تقاضای کم ناچار به پایین آوردن قیمت‌ها شده‌اند از جمله این صنایع می توان به (پوشاک و چرم) اشاره کرد.

5- یکی دیگر از مشکلات به اخذ هزینه گزاف برای صدور مجوزها توسط سازمان غذا و دارو برای تولیدکنندگان آرایشی بهداشتی و مشکل شدید کمبود نقدینگی در تولیدکنندگان صنایع داروسازی باز می گردد که تولیدکنندگان را با چالش زیادی روبرو کرده است.